Portretten en hoofden

Luna Van Laer

Vernieuwende kapsels 

Louise Brooks

Op politiek en sociaal vlak was er sprake van een heus litteken na WOI. Men had nood aan hervormingen, ook in het domein van mode. Kledij werd losser en het kortknippen van de haren nam toe aan populariteit bij de vrouwelijke bevolking. Het zogenaamde ‘bobkapsel’ was overal te zien. Bekende figuren zoals Irene Castle (1893-1969), Alice Day (1906-1995) en Louise Brooks (1906-1985) waren allemaal te zien met de modieuze coupe.

Er bestonden verscheidene variaties op het kapsel maar niet iedereen was even enthousiast over deze haartrend. De kortgeknipte haren stonden namelijk lijnrecht tegenover de opgestoken lange haren die voor WOI populair waren. De tegenstanders van deze trend beschouwden de mode à la garçonne als een heuse bedreiging voor de samenleving en de scheiding der seksen. Er ontstond een angst dat vrouwen hun traditionele rollen voor bekeken gingen houden. Een verklaring voor deze controversiële houding tegenover korte kapsels bij vrouwen kan men vinden bij de veranderingen die WOI met zich meebracht. Door deze oorlog was er een heuse verstoring opgetreden op het vlak van gegenderde hiërarchie en de status tussen man en vrouw. Doordat vrouwen nu plots “mannelijke” kapsels gingen dragen, stond deze traditionele wereld ondersteboven. De hervormingen in dit domein werden dan ook door vele bekeken als een heuse bevrijding van oude tendensen. De korte symbool staan voor vrijheid en werden verweven met de strijd voor (gender)gelijkheid.

Kapsels doorheen het oeuvre van Serruys

Mevr. Pelliot of tête de femme ailée

De trendy kapsels kon men niet alleen te zien op de omslagen van modieuze tijdschriften, maar ook bij de portretten gemaakt door Yvonne Serruys. Doorheen deze werken kan men een onderscheid maken tussen twee verschillende uitwerkingen van hoofden: eigentijdse kapsel en hoofddeksels. Het laatste kan men zien in o.a. haar werken Mevr. Pelliot of tête de femme ailée, Mevrouw Perreux en Tête de nageuse (Yvonne Serruys Junior). Het eerste werk dankt zijn benaming aan het opvallende hoofddeksel dat de vrouw draagt. Dit werk werd gemaakt in 1922 en bevat duidelijke referenties naar de Egyptische invloeden tijdens de jazz age aan populariteit toenam. In het hoofddeksel van de vrouw zitten verschillende veren verwerkt waardoor het uitermate volumineus lijkt. In het portret dat de beeldhouwster maakte van Mevrouw Perreux lijken de haren bedekt te zijn onder een tulband. Het hoofd is deels ingewikkeld met textiel waardoor de haren enkel op het voorhoofd en langs de jukbeenderen te zien zijn. De tulband was enorm populair bij de zogenaamde Flappers gedurende de jaren 1920 - 1930. Ook dit hoofddeksel was geïnspireerd op een Westers interpretatie van Egypte.

Mevrouw Perreux

In tegenstelling tot de eerste twee werken is het hoofddeksel in Tête de nageuse niet geïnspireerd door Egyptische invloeden. Het meisje, Yvonne Serruys Junior, wordt in dit portret afgebeeld met een badmuts. Dit hoofddeksel nam toe aan populariteit omdat een actieve levensstijl bij jonge vrouwen werd aangemoedigd. Vanaf de zogenaamde roaring twenties nam zwemmen enorm toe aan populariteit bij vrouwen. De verklaring hiervoor is dat er een heuse revolutie plaatsvond op het vlak van zwemkledij voor vrouwen. Hierbij werden ze bevrijd van strakke en beperkte kledij dat het zwemmen ontoegankelijk maakte. In het populaire tijdschrift Vogue beeldde men o.a. gedurende deze periode meermaals vrouwen af met een badmuts op de cover.

Vervolgens kan men ook kijken naar de portretten waarbij het kapsel volledig zichtbaar is.In het werk La Tentationworden twee figuren afgebeeld in een intieme pose.De vrouw aan de linkerkantwordt afgebeeld met haar haren in een vlecht. De vlecht is hierbij niet helemaal duidelijk omdat deze als het ware verstopt zit tussen de vrouwen. De vrouw langs de rechterkant draagt, in tegenstelling tot haar wederhelft, de haren wel in een korte snit.

Tête de nageuse (Yvonne Serruys junior)

De verleiding (La Tentation)

Yvonne Serruys als moderniste?

Yvonne Serruys in haar Parijse atelier

In tegenstelling tot de portretten die Yvonne Serruys maakte, droeg de kunstenares zelf haar haren niet in een kortgeknipte coupe. Serruys presenteerde zichzelf naar de buitenwereld toe als een vrouw die bevrijd was van het korset en met een heuse vrijheid aan de slag kon als beeldhouwster. Op foto's die gemaakt werden in haar atelier, is ze dan ook steeds te zien met losse kledij en opgestoken haren.  Het kapsel van Serruys kwam overeen met het beeld van de zogenaamde Gibson Girl. Doordat deze vrouwen hun haren als het ware op hun hoofd opstapelden, creërde ze een natuurlijke en ongedwongen look, iets wat Serruys kennelijk ook aansprak.