Kasteel van Laarne
Koninklijke Vereniging Historische Woonsteden en Tuinen van België
Eekhoekstraat 5, 9270 Laarne, België
Context
Het gebouw is beschermd erfgoed en in publieke handen.
Geschiedenis
Ontstaan
Het kasteel van Laarne werd gebouwd in de vroege veertiende eeuw door de lokale heer als prestigeproject. Reeds bij aanvang was het project een anachronisme omdat het niet bestand was tegen de toenmalige aanvalstechnieken. De functie van het kasteel was in eerste instantie dan ook niet militair maar eerder residentieel en juridisch: de heer had er namelijk zijn woonst en rechtbank. Door de jaren heen werden er steeds delen bij het kasteel aangebouwd tot het in de zeventiende eeuw zijn hedendaagse vorm aannam.
Door de vele aanbouwen door de eeuwen heen is de geschiedenis letterlijk af te lezen op het kasteel van Laarne. Naast de weermuren, hoektorens en poortgebouw uit de veertiende eeuw zie je ook de recentere delen zoals de triomfpoort en noordelijke vleugel van het gebouw die uit de zeventiende eeuw stammen. Het kasteel is nooit het slachtoffer geworden van afbraak, oorlogsgeweld of andere rampen waardoor het uitzonderlijk goed bewaard is.
Herbestemming
Het kasteel is eigendom van de Vereniging der Historische Woonsteden van België maar wordt sinds 2022 beheerd door Herita, een organisatie die ontstaan is uit meerdere Vlaamse erfgoedinstellingen waaronder Erfgoed Vlaanderen. Het kasteel is deels gesubsidieerd door de overheid en Heritq werkt ook, voor een groot deel met vrijwilligers en geëngageerde buurtbewoners. Om het kasteel toegankelijk te maken voor een groot publiek moet Herita steeds op zoek moet naar nieuwe inkomstmogelijkheden.
Een belangrijk deeltje geschiedenis van het kasteel zijn de heksenprocessen die er zijn doorgegaan op het einde van de zestiende en begin van de zeventiende eeuw. Een zevental heksen werden er naast verhoord ook vastgehouden, gefolterd en het grootste deel van hen ook terechtgesteld. Dit is voor Vlaanderen een uitzonderlijke situatie, wat ook Herita beseftte. Door dit dossier vanuit verschillende hoeken te belichten kan Laarne een breed toegankelijk verhaal aanbieden voor een divers publiek.
De nieuwe bestemmingen van het kasteel variëren. Een groot deel van het gebouw werd een museum, waar elke ruimte aangekleed werd volgens een bepaalde periode of verhaal dat men wilt vertellen. Zo is er een ruimte ingericht als veertiende-eeuwse kapel, een zeventiende-eeuwse ridderzaal en is er een kamer voorbehouden voor de grootste zilvercollectie van België. In een groot deel van het kasteel zal men vanaf de zomer van 2023 rondgeleid kunnen worden door een video-gids waarin men naast uitleg ook een visuele voorstelling krijgt van hoe elke ruimte er moet uitgezien hebben in vroeger eeuwen. Verder kan het kasteel ook gedeeltelijk gehuurd worden voor verscheidene evenementen, zowel huwelijksceremonies als kinderfeestjes en vergaderingen of teambuildings van bedrijven kunnen er doorgaan. Op dit moment gaat er bijvoorbeeld een succesvolle foto-expositie door.
Door dit soort initiatieven kan Herita ondanks de grote onderhoudskosten – de nog grotere restauratiekosten laten we buiten beschouwing - het kasteel van Laarne toch openstellen voor het grote publiek. Het is onmiskenbaar een succesverhaal van herbestemming. Waar dit er tien jaar geleden nog 2.000 waren, worden er vandaag jaarlijks 26.000 bezoekers ontvangen.
Emma Illiano en Lander De Backer
Meer weten?
https://www.herita.be/nl/monumenten/kasteel-van-laarne
