De Drie Torekens/Kasteel Te Couwelaar

Verschillende privé eigenaars

De Brialmontstraat, Deurne (Antwerpen)

Context

Het kasteel Te Cauwelaar, in de volksmond De Drie Torekens, is een beschermd monument en is privaat bezit.

Geschiedenis

Ontstaan

De geschiedenis van het kasteel gaat terug tot de middeleeuwen. Toen stond hier reeds een boerderij met walgracht, ‘Te Cauwelaer’ genoemd. In de 16e eeuw werd het een buitenverblijf voor rijke Antwerpenaren. In de 17e eeuw werd het kasteel verder uitgebreid, maar nadien raakte het kasteel in verval. In 1848 werd het gerestaureerd en heropgebouwd in neorenaissancestijl door de historiserende bouwmeester Joseph Schadde.

Gered van de afbraak

Door de toenemende urbanisering van Deurne eind negentiende en begin twintigste eeuw trokken de rijke families weg uit de streek. Het kasteel werd in 1913 verkocht aan een immobiliënmaatschappij. Het domein van het kasteel werd verkaveld en rond het kasteel verrees de Comfortawijk. Het kasteel zelf werd in 1927 opgekocht door de gemeente en deed tot 1970 dienst als onder meer politiekantoor, brandweerpost en gemeentelijk ateliers. Het kasteel raakte nadien terug in verval en dreigde afgebroken te worden. De bewoners van de omringende wijk waren echter gehecht aan “hun kasteel” en voerden actie tegen te afbraak door onder meer handtekeningen te verzamelen.

Co-housingproject

Uiteindelijk bleef het kasteel behouden en werd het in 1999 verkocht aan vijf gezinnen die er één van de eerste co-housingprojecten in België van maakten. De vijf gezinnen hebben veel renovatiewerken moeten uitvoeren aan het kasteel. Zij moesten zich hierbij houden aan verschillende opgelegde regels omdat het kasteel ondertussen ook beschermd was als monument. Dit vonden zij echter geen nadeel, aangezien ze het gebouw sowieso met respect voor haar verleden en erfgoedwaarde wilden restaureren. Zo werd onder meer een stalen gevangenisdeur van het voormalige politiekantoor behouden, ook al is de binnenkant van het kasteel niet mee beschermd. Ook hebben de eigenaars een deel van de gedempte kasteelgracht terug opengelegd.

Herbestemmingvraagstukken vandaag

De binnenkoer van het kasteel wordt omsloten door gebouwen van de stad Antwerpen waar de stedelijke werkplaatsen in zijn ondergebracht. De kasteelbewoners hebben geen vat op de toekomst van deze gebouwen. Er gaan namelijk stemmen op om deze stedelijke werkplaatsen af te breken. Het is nog onduidelijk welke impact deze eventuele beslissing zou hebben op het kasteel.

Bart Bultheel en Amon Vandenbruaene

Meer weten?

https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/11286