Blegny mijn
Provincie Luik
Blegny Mijn VZW
Rue Lambert Marlet 23, 4670 Blégny
Context
Ontstaansgeschiedenis
De mijn in Blegny bevindt zich in de omgeving van Luik en is één van de vier Waalse steenkoolmijnen erkend als UNESCO-werelderfgoed (samen met Bois-du-Luc, Le Grand Hornu, Bois du Cazier). Reeds in de 16de eeuw is er sprake van artisanale mijnbouw onder impuls van de monniken van de abdij Val-Dieu die de vrij ondiepe aders ontginnen. Omwonenden gebruiken steenkool om hun huizen te verwarmen. De Blegny mijn is dus veel ouder en kleinschaliger dan de mijnen in Limburg die pas in de 20ste eeuw de deuren openen.
Door de industriële revolutie in België neemt aan het begin van de 19de eeuw de vraag naar het “zwarte goud” in de omgeving van Luik sterk toe. Voor de productie van staal en nieuwe machines is veel steenkool nodig. Tijdens beide wereldoorlogen gaat de productie verminderd door, maar omstreeks 1970 bereikt de steenkoolontginning haar hoogtepunt. Vijf jaar later besluit het Ministerie van economische en sociale zaken de staatssubsidies aan de Waalse mijnindustrie stop te zetten. De mijn sluit in 1980 als laatste in het Luiks district.
Herbestemming
De mijn in Blegny sluit op 31 maart 1980 officieel, maar al twee jaar eerder besluit de provincie Luik om van deze site een toeristisch centrum te maken. De overtuiging van de buurtbewoners en ex-mijnwerkers is hiervoor onmisbaar. De provincie kocht de eigendommen van de mijn van Blegny over en twee maanden na de sluiting van de mijn dalen de eerste bezoekers al af in de ondergrond. Toen Blegny een toeristisch centrum werd, reed er een treintje dat de bezoekers naar de ondergrondse schachten bracht tot ongeveer 100 meter in de grond. Dit treintje is er nu niet meer omdat de schachten zo diep onder de grond zich snel vullen met water en het een enorme kost is om het water elke dag uit de schachten te pompen. Doordat Blegny op een heuvel ligt en daarom hoger boven de zeespiegel ligt dan andere Waalse mijnen blijft het mogelijk om de ondergrondse schachten te bezoeken tot zo’n 60 meter in de grond. Het is precies dit gegeven dat de mijn uniek maakt.
De gidsen die de bezoekers door de ondergrondse gangen begeleiden zijn ex-mijnwerkers vanuit zowel Vlaanderen als Wallonië. Ze vertellen enthousiast de geschiedenis van hoe het leven van de mijnwerkers eruitzag en hoe de mijnbouw in zijn werk ging. De afdaling in de schachten van de mijn gebeurt met een dubbele liftkooi die de bezoekers met een snelheid van 4 meter per seconde laat dalen in de eerste schacht zo’n 30 meter onder de grond. Deze lift wordt elke dag door de technische dienst gecontroleerd of het veilig is om bezoekers te laten dalen in de schachten van de mijn.
Na het bezoek van de schachten gaan de bezoekers met de lift naar boven om een kijkje te nemen in de kolenwasserij. Die ruimte toont het proces dat de ruwe steenkool uit de mijnen verwerkt tot het energieproduct voor particulieren en andere industrieën. Daarnaast is er ook een mooie lichtshow met muziek die de arbeiders herdenkt die overleden zijn in de mijn. Het museum op de site vertelt de geschiedenis van de mijnbouw door de jaren heen.
Herbestemmingsvraagstukken vandaag
De Blegny mijn is een belangrijke site op het vlak van industrieel erfgoed in België. In 2011 werd de site erkend als historisch monument. UNESCO verleende in 2012 het statuut van werelderfgoed aan Blegny, samen met drie andere voormalige Waalse mijnen: Grand-Hornu, Bois du Cazier, en Bois-du-Luc. In hun geheel getuigen ze over de Waalse steenkoolmijnbouw, op het vlak van technologie, industriële architectuur en arbeidershuisvesting. Het museum, de ondergrondse galerijen en de oude kolenwasserij geven een authentieke inkijk in de manier waarop steenkoolmijnbouw werd georganiseerd in Wallonië tijdens de industriële revolutie. De erkenning van de site als monument en werelderfgoed is ongetwijfeld van groot belang in de duurzame bescherming van de site. De UNESCO erkenning vermeldde het belang van de deelname van oud-mijnwerkers aan de toeristische uitbating van de site.
In de toekomst gaat de site verder in deze richting. Er wordt gewerkt aan een gedeeltelijke herbestemming richting MICE toerisme (bedrijfsmeetings, associatiecongressen e.d.m.). Verdere plannen behelzen de inrichting van een nieuw centrum voor de interpretatie van energie. De bedoeling hierbij is om bezoekers te informeren over de plaats van steenkool in de energiegeschiedenis, en de toekomst en mogelijkheden van andere, nieuwe energievormen.
ROBRECHT DECLERCQ, ZOYE PROVOOST, MEREL PARLEVLIET, MAUD LASON
MEER WETEN?
Blegny-Mine. “Een stukje geschiedenis.” Geraadpleegd 30 maart 2023. https://www.blegnymine.be/nl/een-stukje-geschiedenis.