De Messager in het krachtveld van het elektromagnetisme
Jakob Smet
Abstract:
In de late achttiende eeuw werd het domein van elektromagnetisme een van de snelst groeiende gebieden binnen de "natuurfilosofie", met toenemende interesse zowel in de publieke ruimte als binnen de academische wereld. Vanwege de experimentele aard stond het domein open voor vorsers uit verschillende disciplines. Het groeiende internationale netwerk van intellectuelen, ondersteund door wetenschappelijke tijdschriften, fungeerde daarbij als een katalysator. Aan de nieuwe Rijksuniversiteit Gent (RUG) bestonden er periodieken als de “Messager des Sciences et des Arts” en de “Correspondance Mathematique et Physique”. Deze studie beoogt een nieuwe, niet-normatieve analyse van deze publicaties, waarbij traditionele hiërarchische en lineaire chronologische perspectieven op wetenschappelijke ontwikkelingen worden betwist. De periodieken, aangevuld door de “Annales de la Societé de Médicine de Gand”, vormen het fundament van de studie. Het onderzoek beoogt een gedetailleerde inhoudelijke schets van het elektromagnetische luik binnen de drie aan het RUG geassocieerde periodieken tussen 1823 en ca. 1860. Dit werpt licht op de algemene interesse en kennis van elektromagnetisme aan de universiteit, evenals de schrijfstijl van deze artikelen. Tot slot, verheldert het mogelijk de relatie tot de publieke interesse in de natuurwetenschappen. Hoewel het meeste onderzoek gericht was op techniek en industrie, blijkt uit de frequentie van artikelen over het aardmagnetisme en revues van buitenlandse ontdekkingen een aanhoudende interesse in fundamenteel onderzoek. De aanwezigheid van de universiteit in internationale netwerken wordt verder onderstreept door de inhoud van de periodieken. Daarbij zijn veel artikelen eerder populariserend geschreven ten opzichte van medische en wiskundige publicaties die technischer werden ingevuld. Enkele van de schrijvers van de periodieken waren ook actief in wetenschapspopularisatie.
