Sint-Jozefskerk

Gesprek met Lieve De Mey

Eigenaar: Stad Gent

Wondelgemstraat, 9000 Gent

Historische context

Sluiting kerk

De kerkfabriek wist dat de kerk binnenkort aan de eredienst zou worden onttrokken en begon zich daarop voor te bereiden maar door de plotse en onverwachte dood van de laatste pastoor werd het herbestemmingsproces vroeger in gang gezet dan eerst was voorzien waardoor dit iets minder gesmeerd liep. De parochie hield de kerk nog open voor de lokale gemeenschap. Uiteindelijk besliste het bisdom van Gent dat de kerk moest worden gesloten. Dit deden ze zonder enige inbreng of overleg van de parochianen. De Sint-Jozefsparochie werd samengevoegd met een andere parochie in de buurt en de kerk werd volledig gesloten voor het publiek.

De kerk was eigendom van de kerkfabriek, die het gebouw wou doneren aan de gemeenschap maar om juridische redenen moest die aan de stad Gent worden verkocht. De stad heeft al 20 jaar lang geen enkel plan opgemaakt voor wat er met de kerk zou gebeuren, alleen dat ze moest worden gesloten. De kerkfabriek heeft de hulp ingeroepen van het vzw ‘Ocup’ om op ideeën te komen voor een geschikte herbestemming. Het enige probleem waar de kerkfabriek zich nu aan ergert is dat de stad Gent niet goed met hen wil meewerken, daarom willen ze de stad aanklagen. Ook Erfgoed Vlaanderen is gecontacteerd maar zij kunnen weinig doen aan de situatie zolang de stad niet wil meewerken. Het bisdom van Gent heeft weinig actie verricht rondom het sluiten van de kerk. Ze gaven alleen interesse om de neogotische stukken meubilair uit de kerk te laten halen.

Het interieur

Na de verkoop heeft de kerk leeg gestaan. Het gebouw heeft nu last van schade, vooral schimmels en vleermuizen. De vleermuizen kunnen niet worden bestreden omdat die beschermd worden. Het orgel in de kerk, dat gebouwd was door een zeer bekend orgelbouwer, is 6 jaar geleden compleet gerenoveerd maar is sindsdien niet meer bespeeld waardoor het nu helemaal onbespeelbaar is geworden. De restauratiekosten zouden (relatief) goedkoop zijn maar Stad Gent wil geen geld uitgeven om de kerk terug naar zijn originele staat te brengen, vandaar de acties van de kerkfabriek.

Al het roerend erfgoed in de kerk is na de verkoop geïnventariseerd waar er bij elk stuk bij staat waar het naartoe is gegaan. Vele stukken zijn naar andere actieve kerken gebracht, sommige stukken zelfs tot in Japan. Het stadsmuseum STAM heeft een paar van de meest waardevolle stukken opgenomen in hun archief waarvan er een paar te bezichtigen zijn in hun tentoonstelling. Het altaarstuk werd na de ontneming uit de eredienst opgestuurd naar het bisdom. Het KADOC kwam adviseren bij de herbestemming en bij het opmaken van een inventaris van de kerk. Van de inventaris wordt weinig weggegooid, alleen dubbels van documenten.

Bar in Sint-Jozefskerk

Middenschip Sint-Jozefskerk

Weggeefwinkel in Sint-Jozefskerk

Zijgevel Sint-Jozefskerk

Herbestemming?

De vraag naar herbestemming kwam van de kerkfabriek zelf. Zij hopen de kerk open te houden voor de gemeenschap en willen dat er plaats komt voor verenigingen uit de Rabotwijk om activiteiten te organiseren. Ze hopen ook de kerk door de week open te houden zodat mensen het interieur van de kerk kunnen blijven bezichtigen.

Er is een grondig onderzoek gedaan naar de kerk om te zien wat de mogelijkheden zouden zijn om die te herbestemmen, deze studie werd helemaal gefinancierd door de stad. Ook studenten van de KULeuven hebben onderzoek gedaan naar de kerk en hebben een historiek opgesteld. Ook zij hebben een paar voorstellen opgemaakt voor de herbestemming van de kerk en welke mogelijkheden er zijn om de herbestemming te laten gebeuren.

Voor de kerk zijn al verschillende plannen opgemaakt voor herbestemming maar geen enkel idee is goedgekeurd. De kerkfabriek hoopt nog steeds. Een ander plan dat Stad Gent had opgemaakt zou de crypte openmaken zodat er een fietsenstalling in zou kunnen komen, maar dit plan zou zeer duur zijn om te verwezenlijken. Een medisch centrum heeft ook interesse getoond om de kerk in gebruik te nemen.

De meeste plannen voor de herbestemming van de kerk zijn zeer duur en de stad ziet het niet zitten om zo veel geld in dit project te investeren. De kerkfabriek blijft actievoeren om de kerk open te houden en ze weer in goede staat te brengen. Nu staat de kerk niet helemaal leeg. Er is een kleine bar met recreatieruimte, amusementspelen en er is een weggeefwinkel. De initiatieven richten zich expliciet op de diverse Rabotbuurt.

Sinds 2022 is Ocup vzw de coördinator en beheerder van de Sint-Jozefkerk. Voor Biniam Faelens moet de kerk vooral haar deuren openen voor de vele buurtbewoners die - anders dan de middenklasse - moeilijk publieke plaatsen vinden waar zij hun vrije tijd kunnen besteden.