Zaak 39 (1936, Kapellen)
Paulien Doise
Modernisme voor de gegoede klasse
Structuur van de woning
Deze landelijke villa in Kapellen werd in 1936 vastgelegd op foto naar aanleiding van de moordpoging van hovenier B.J. op zijn vrouw V.L.E. die hier als dienstmeid te werk gesteld was. Deze woning, destijds in het bezit van meneer H., heeft een groot grondoppervlak: niet alleen heeft de villa zelf een grote oppervlakte, maar ook een tuin, een schuur en een bewoond bijgebouw zijn hier aanwezig. De villa telt twee bouwlagen. De slaapkamers, waarvan één van V.L.E., bevinden zich op de bovenverdieping. Er is een plattegrond van het gelijkvloers overgeleverd die de indeling van de ruimtes toont. De hoofdingang van de villa staat hier niet op aangeduid. Via de achteringang, het overdekte 'perron', krijgt men toegang tot het toilet en een kamer met een kast, waarna men de eigenlijke villa kan betreden. Eerst vindt men de bijkeuken ('office') die toegang geeft tot de keuken en de vestibule. Van hieruit is er toegang tot het 'grote salon', de eetkamer en de bibliotheek. Ook is er een garage, stookkot met verwarmingsketel en werkhuis aanwezig die men via aparte ingangen langs buiten kan betreden. Het salon neemt bijna de helft van de benedenverdieping in beslag en heeft in de landelijke woning een representatieve functie. Deze plattegrond toont aan dat de eigenaars kapitaalkrachtig waren. Op het plan is geen hal te zien.
Modernistische keuken
In de keuken valt een sobere en modernistische inrichting op met oog op gebruiksgemak en hygiëne. De soberheid en eenvoud wordt in de aankleding van de muur doorgetrokken. Er wordt hier geen gebruik gemaakt van behang met ornamentele motieven. De muren zijn hoogstwaarschijnlijk geverfd of gekalkt. Net als de muren zijn ook de keramische vloertegels monochroom, op één zichtbare strook 'gevlamde' tegels na. De strakke keukenkast valt op door zijn symmetrie en gebrek aan decoratieve afwerking. De efficiënte kast kan veel keukenmateriaal opbergen en houdt er tevens het stof van weg. Mogelijks is de kast onderdeel van de serie 'tout en ordre' van de Brusselse meubelfabrikant Galerie du Meuble. In de kast zijn witte porseleinen opbergpotten met guirlandemotief weggeborgen. Hieronder, op de kast, staat een kleine, eenvoudige wekker met daarnaast twee porseleinen cachepots met een floraal motief en een bierflesje, waarschijnlijk van Orval. Rechts van de kast hangt een rek met pollepels en een spiegel. Het raam is voorzien van een transparante, witte voile en lichte, geruite overgordijnen die voldoende natuurlijk licht en lucht kunnen doorlaten. Voor het raam staat nog een vaas met bloemen en hieronder bevindt zich de spoelbak, voorzien van kranen, stromend water en aflopende werkbladen. Onder de gootsteen bevindt zich een chauffage, die in groot contrast staat met de Leuvense stoof die in het merendeel van de woningen nog aanwezig is. Deze elementen waren destijds nog erg innovatief en modern en maken van de keuken een vooruitstrevende ruimte. Als laatste staat er een rechthoekige houten tafel waarop een tafellaken ligt met eenzelfde motief als de overgordijnen, waarrond vier stoelen staan, waarschijnlijk van het merk P.A. Pelsener of Thonet. Dankzij het kapitaal van meneer H. kon men keuzes die berusten op praktische overwegingen en innovativiteit realiseren, wat destijds nog zeer uitzonderlijk is.
Beelden plaats delict
Referentiebeelden
Opkomst van de rationele keuken
In de jaren '30 vond de rationele, gestandaardiseerde keuken langzaamaan zijn ingang. Modernisten stelden dat de keukenruimte in teken moest staan van hygiëne, soberheid en functionaliteit. Een voorbeeld van een dergelijke keuken werd in 1930 ontworpen door Louis-Herman De Concinck. Hij ontwierp de CUBEX-keuken die vooral na WOII erg populair werd en waar de bewoner naar eigen wens de meest praktische keuken kon samenstellen uit verschillende gestandaardiseerde compartimenten. Het resultaat was een minimalistische en uiterst praktische keuken waar al het keukenmateriaal zorgvuldig in kon opgeborgen worden. De modernistische tendensen zijn in deze keuken in Kapellen in 1936 reeds te zien.
