Zaak 15 (1936, Sint-Gillis-Dendermonde)
(Esther Van den Abeele)
Nadat in het Achturenhuis te Sint-Gillis-bij-Dendermonde een jongeheer door een andere caféganger werd neergeschoten en de delinquent onder arrest stond, werd de scene nauwkeurig vastgelegd via foto’s, een plattegrond en een hele reeks aan getuigenissen. Op die manier werd het interieur van het Achturenhuis vastgelegd.
Het socialistische café moest dienen als een “tweede thuis” voor gewone werklieden. Het Achturenhuis werd, zoals vele socialistische volkshuizen, vernoemd naar de leuze uit 1817 van Robert Owen (grondlegger van het Britse socialisme): "Acht uren voor arbeid, acht uren voor recreatie, acht uren voor rust.” Een deel van die dagelijkse acht uren van ontspanning brachten werklieden graag door in dit soort dorpscafés. Men kon er ontspannen door te dansen op de muziek van het orgel of door een kaart- of biljardspel te spelen.
De beelden en de plattegrond uit 1936 tonen hoe het Achturenhuis poogde om deze plaats van ontspanning zo gezellig mogelijk te maken. Geometrische vormen en patronen in Art deco stijl vormden ware blikvangers. Het behangpapier met artisjok-vormig motief tegen een geometrische achtergrond werd destijds gezien als te druk voor in een woning, maar was wel op zijn plaats in een caféruimte. Ook de tegelvloer en het orgel werden vervaardigd in Art deco stijl en tonen dat men door middel van weelderige decoratie het Achturenhuis zo aantrekkelijk mogelijk probeerde te maken. Ondanks het stijlbewustzijn van de eigenaars was het Achturenhuis eerder een volkscafé waar de jeugd en werklieden kwamen om te dansen. Verder was het interieur voornamelijk ingericht met gebruikelijk cafémeubilair zoals de stoelen in Thonet-stijl, de tap en toog, hanglampen in opaline en alle bijhorende attributen zoals een kurkentrekker die diende om Geuze-of wijnflessen te openen. De deuren met daarop beschrijvingen verwijzen naar een keuken en een koer met waarschijnlijk een toilet.
Het Achturenhuis zou echter geen socialistisch café zijn zonder de bijhorende propaganda. Het beeldhouwwerk te midden van het orgel zou een Franse Marianne (symbool voor vrijheid) kunnen voorstellen. Er waren posters en bustes van enkele belangrijke figuren uit de socialistische beweging aanwezig zoals Hendrik de Man, Emile Vandervelde en mogelijks is één van de bustes de Italiaan Giacomo Matteoti.
